Veel mensen in Nederland lopen rond met darmklachten. Heb je ook wel vaak een opgeblazen gevoel na het eten, last van gasvorming en andere verteringsproblemen? We zijn geneigd te denken dat dit er nou eenmaal bij hoort. Maar dat is niet zo. Deze klachten zeggen iets over problemen die aan de binnenkant van je lichaam gaande zijn. De kans is groot dat het duidt op een disbalans in de darmflora en/of een lekkende darm. Hoe kun je de symptomen daarvan herkennen en hoe los je deze darmklachten op? Dat lees je in dit artikel.
Wat veel mensen niet weten is dat veel van de onderstaande klachten voortkomen uit een disbalans in de darmen, of een lekkende darm. Omdat de opname van voedingsstoffen in je darmen begint, liggen de darmen aan de basis van een balans of disbalans in je hormoonhuishouding, een sterk of een zwak immuunsysteem, een versnelde veroudering of juist verjonging van je lichaam. Je spijsvertering is dus de basis van het goed functioneren van je lichaam. Onderstaande klachten kunnen allemaal te maken hebben met problemen in je darmen:
- Depressie
- Huidproblemen
- Gewrichtsklachten / fibromyalgie
- Verteringsproblemen, opgeblazen buik / buikpijn
- Eczeem en (voedsel)allergieën
- Astma
- Chronische vermoeidheid
- Migraine
- Auto immuunziektes
Wanneer je één of meerdere van deze symptomen herkent raden we je aan om dit artikel te lezen. Voordat we gaan uitleggen wat de oorzaken van een lekkende darm zijn is het handig om eerst te weten wat een lekkende darm precies is.
WAT IS HET LEKKENDE DARM SYNDROOM? (LEAKY GUT SYNDROME)
Bij een lekkende darm heeft de darmwand een hogere doorlaatbaarheid dan eigenlijk de bedoeling is. Dit ontstaat doordat kleine ontstekingen in de dunne darm de darmvlokken beschadigen. Een lekkende darm kun je als het ware vergelijken met een hele fijne zeef, waarvan een aantal gaatjes net te groot zijn. Daardoor kunnen er grotere stukjes onverteerd voedsel door dan de bedoeling is. Belangrijk bij het doorlaten van voedingsstoffen zijn de zogenaamde tight junctions. De tight junctions zou je kunnen vergelijken met schuifdeuren, die onder normale omstandigheden de ongewenste stoffen en te grote stukken voedsel tegenhouden om het lichaam binnen te komen. Bij een lekkende darm werken de tight junctions niet goed en kunnen stoffen waarvan we het niet willen, zoals toxinen van slechte darmbacteriën, afvalstoffen, onverteerde voedselstukjes en schimmels toch in het lichaam komen.
Als de darmwand (onverteerde) stoffen doorlaat die niet in het lichaam thuis horen, ontstaat de kans dat het immuunsysteem op deze stoffen reageert. Een allergie tegen een bepaald voedingsmiddel treedt dus pas op wanneer de darmwand beschadigd is en ons immuunsysteem (meerdere malen) in aanraking komt met de onverteerde voedselstukjes. Het immuunsysteem zal in actie komen om deze lichaamsvreemde bedreigingen ‘uit te schakelen’. Een reactie van het immuunsysteem leidt tot het vrijkomen van ontstekingsstoffen (cytokinen) en een stijging van de oxidatieve stress. Dit zet een kettingreactie van beschadigingen in gang met als gevolg een verdere beschadiging van de darmcellen. Het is daarom belangrijk om in het geval van een lekkende darm voedselallergieën te herkennen en tijdelijk te elimineren om verdere beschadigingen te voorkomen totdat de darmwand weer hersteld is.
Heb jij last van reacties op je voeding of andere darmklachten? Ons Darmen Helen programma is een 28-daags traject om thuis te volgen zodat jouw darmklachten kunnen verminderen en verdwijnen. Ook ons supplement Glorious Gut ondersteunt de heling van je darmen.
GEVOLGEN VAN EEN LEKKENDE DARM
Een lekkende darm leidt niet alleen tot een hogere kans op voedselallergieën, maar brengt ook allerlei andere systemische aandoeningen met zich mee. Dit komt door de lage graadsontstekingen die ontstaan als er een grote hoeveelheid lichaamsvreemde stoffen in het bloed terecht komen en door het lichaam getransporteerd worden. Het immuunsysteem ziet deze voedseldeeltjes als toxisch en reageert daarop met allerlei ontstekingsreacties. Een lekkende darm is dan ook één van de grote oorzaken van lagegraadsontstekingen, die in verband wordt gebracht met de meeste moderne ziektes (Prescott, 2013)[1].
Volgens onderzoekers is een lekke darmwand een belangrijke factor in het ontwikkelen van auto-immuunziektes zoals coeliakie (Visser, 2009) [2] en diabetes type 1 en 2(Secundulfo, 2004) [3]. De immuunreactie op lichaamsvreemde stoffen die via een lekkende darm binnenkomen kan namelijk bijdragen aan insulineresistentie, o.a. door schade aan de bètacellen in de alvleesklier (Kort, 2011)[4]. Onderzoeker en expert op het gebied van darmen A. Fasano beschouwt een lekkende darm zelfs als een noodzakelijk voorstadium voor het ontwikkelen van auto-immuunziekten:
There is growing evidence that increased intestinal permeability plays a pathogenic role in various autoimmune diseases including celiac disease and[type 1 diabetes. Therefore, we hypothesize that besides genetic and environmental factors, loss of intestinal barrier function is necessary to develop autoimmunity (Fasano, 2012)[5].
Ook aderverkalking (atheriosclerose), wat ten grondslag ligt aan hart- en vaatziekten, kan ontstaan door ontstekingsreacties die veroorzaakt worden door een lekkende darm.[6]
Onderzoek heeft aangetoond dat een lekkende darm ook een rol speelt in het ontwikkelen van depressieve klachten, o.a. door de ontstekingsreacties die ontstaan[7]. Ook is het zo dat opportunistische darmbacteriën die in te grote getale in de darm aanwezig zijn gifstoffen (neurotoxins) produceren die effect hebben op je brein. Heb je een gezonde darmwand dan komen die gifstoffen niet in de bloedbaan. Bij een lekkende darmwand wel. Ook kan het zijn dat het myeline, de bescherming van hersencellen en zenuwdraden, beschadigd wordt als er oor een slecht vertering verkeerde stoffen ontstaan (Campbell, 2010)[8].
Daarnaast is er een verband vastgesteld tussen een lekkende darm en astma (Hijazi, 2004)[9], migraine (Hemert, 2014)[10] en het chronisch vermoeidsheidssyndroom(CVS). Een slecht functionerend maag-darmstelsel met als gevolg een verminderde opname van vitaminen/mineralen uit de voeding komt bij de helft van de ME/CVS patienten voor (Maes, 2009)[11].
WAAR WORDT EEN LEKKENDE DARM DOOR VEROORZAAKT
Een lekkende darm ontstaat doordat de darmflora uit balans is. Een juiste balans in darmbacteriën is essentieel om je darmwand gezond te houden. Is dat niet zo dan raken de darmcellen in de dikke slijmlaag aan de binnenkant van je darmen en de verbindingen tussen de darmcellen (de tight junctions) beschadigd. De goede bacteriën van je darmflora vormen in je darmwand een natuurlijke barrière tegen indringers en spelen een belangrijke rol in het goed functioneren van de darm/bloed-barrière. Als de goede bacteriën vezels verteren produceren ze bijvoorbeeld korte keten vetzuren. Deze vetzuren dienen als brandstof voor de cellen van de darmwand en helpen het sterk te houden en een lekkende darm te voorkomen. Ook produceren de goede darmbacteriën eiwitten die de darmwand sterk houden (Madhukumar, 2014)[12].
In je darmen wonen naast de ‘goede’ ook ‘slechte’ (opportunistische) bacteriën. Normaalgesproken worden de ‘slechte’ bacteriën door de ‘goede’ in toom gehouden, zodat ze zich niet in het wilde weg kunnen vermenigvuldigen. Maar door gifstoffen, medicatie en te veel suikers raken de goede bacteriën in de minderheid en krijgen de slechte bacteriën, parasieten en schimmels zoals candida meer kans. De ‘slechte’ bacteriën kunnen vervolgens microscopisch kleine gaatjes in de knooppunten tussen de cellen in je darmwand maken waardoor de darmwand wordt beschadigd.
Er zijn verschillende oorzaken waardoor je darmflora uit balans kan zijn, waarvan de belangrijkste medicatie, antibiotica, pesticiden, stress en voeding zijn. Veel suiker en (bewerkte) koolhydraten vergroten het aantal schimmels (candida in het bijzonder) en bepaalde opportunistische bacteriën. Veel vezels van granen hebben ook een negatief effect op de darmflora. Die zijn te grof en maken de darmwand kapot.
GLUTEN
Het gluteneiwit is voor de meeste mensen moeilijk verteerbaar en beschadigt het slijmvlies van de darmen. Er zijn schattingen dat maar liefst 81% van de bevolking in meer of mindere mate aanleg heeft voor een gevoeligheid of intolerantie voor gluten omdat ze een permanente lichte belasting vormen voor je spijsverteringssysteem.
Het gluteneiwit zit in alle granen die tot de grassenfamilie behoren, zoals tarwe, spelt, rogge en gerst. Maar de mate waarin varieert en er zijn ook verschillende soorten gluteneiwitten. Vooral de gliadine-gluten zijn schadelijk (die zitten niet tot nauwelijks in haver, rijst en maïs). Gliadine vergroot de productie van een bepaald eiwit, zonuline, dat de doorlaatbaarheid van de darm vergroot doordat het de tight junctions open breekt (Drago, 2006)[13].
CASEÏNE UIT ZUIVEL
Ook caseïne (een melkeiwit) is een belasting voor je darmen. Caseïne is namelijk één van de moeilijkste eiwitten om te verteren voor ons lichaam. Het lichaam ziet het melkeiwit als lichaamsvreemd waardoor het immuunsysteem in actie komt. Bepaalde bestanddelen van caseïne lijken op het gluteneiwit en verbreken net als gluten de tight junctions van de darmwandcellen (Shamay, 2002)[14]. Vandaar dat mensen met glutenallergie vaak ook slecht tegen melkproducten kunnen (Hartwig, 2014)[15].
ANTI-NUTRIËNTEN UIT PEULVRUCHTEN
Bepaalde anti-nutriënten zoals lectines en saponinen in met name peulvruchten kunnen de darmen ook beschadigen. Lectines (vooral aanwezig in bonen) zijn onverteerbare eiwitten die de slijmlaag van de darmwand aantasten en de darmvlokken beschadigen (Prykhod’ko, 2009)[16]. Ook saponinen hebben een vergelijkbaar effect doordat ze gaatjes maken in de celmembranen van de darmwandcellen (Johnson, 1986)[17]. Door een juiste bereiding kan het effect van deze anti-nutriënten voor een deel geneutraliseerd worden. Zorg daarom dat je peulvruchten altijd een nacht laat weken voordat je ze gaat gebruiken en eet ze zeker niet rauw.
ANTIBIOTICA
Antibiotica zijn medicijnen waarmee bacteriën in het lichaam kunnen worden gedood. Het nadeel van antibiotica is alleen dat het geen onderscheid maakt tussen ‘slechte’ en ‘goede’ bacteriën en dit kan leiden tot een verstoorde darmflora. In het vacuüm dat daardoor ontstaat hebben de slechte bacteriën opeens veel meer kans om zich in de darmen te nestelen dan in een gezonde darmflora. Je immuunsysteem raakt daardoor steeds meer verzwakt. Een vicieuze cirkel. Bovendien worden bacteriën resistent tegen antibiotica, waardoor we steeds sterkere antibiotica gaan gebruiken in de voedingsindustrie (vee, landbouw). En die krijgen we via het eten ook weer binnen.
MEDICIJNEN
Ook de meeste andere medicijnen die langdurig gebruikt worden hebben een slecht effect op de darmflora. Pijnstillers als aspirine en ibuprofen stimuleren de groei van bacteriën die ziekte kunnen veroorzaken. Candida wordt bijvoorbeeld in verband gebracht met steroïden die in bepaalde slaappillen zitten.
PESTICIDEN
Bestrijdingsmiddelen die op ons voedsel zitten zijn ook schadelijk voor onze darmflora. Niet verbazingwekkend aangezien bestrijdingsmiddelen bedoeld zijn om bacteriën op planten te doden, maar dat doen ze dus ook in onze darmen. Dat geldt bijvoorbeeld voor glyfosaat; het belangrijkste bestanddeel van round up wat één van de meest gebruikte bestrijdingsmiddelen is (Krugera, 2013)[18]. Kies daarom voor biologische producten waar zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen op gebruikt worden.
STRESS
Langdurige stress ondermijnt het goed functioneren van je darmen. In een stresssituatie geeft je lichaam namelijk prioriteit aan het mogelijk maken van een vlucht- of vechtreactie en zet dan andere belangrijke processen in je lichaam op een lager pitje, waaronder ook je stofwisseling en de opname van voedingsstoffen (Segerstrom et al, 2004)[19]. Stress is een van de belangrijkste prikkels tussen de darm en hersenen. Zodra onze hersenen stress signaleren hebben ze energie nodig om dat probleem op te lossen. Deze energie ‘lenen’ de hersenen vooral van de darm, legt Giulia Enders in haar bekende boek ‘De mooie voedselmachine’ uit (Enders, 2015)[20]. De darm krijgt via zogenoemde sympathische zenuwvezels door dat er sprake is van een noodtoestand, met als gevolg dat hij tijdens de vertering energie bespaart, minder slijmstoffen produceert en zijn eigen doorbloeding vermindert.
HOE KUN JE ERVOOR ZORGEN DAT JE LEKKENDE DARM WEER HERSTELT?
Een lekkende darm herstelt geleidelijk als darmbacteriën weer in balans komen. Vermijd daarom voeding die de darmwand kan beschadigen (zoals gluten in granen en zuivel) en kies voor een gezond voedingspatroon met weinig suikers en koolhydraten. Gefermenteerde producten zoals zuurkool en kefir helpen om je darmflora in balans te krijgen. Ook probiotica kunnen je darmen helpen te herstellen.
Wil je persoonlijke begeleiding bij het herstellen van je darmen? Heb je genoeg van bepaalde klachten? Ben je door de jaren heen minder goed in je vel gaan zitten en wil je jouw energie terug? Wij kunnen je helpen. Ontdek hoe ook jij nu, voor eens en altijd, het lichaam, de energie en de gezondheid kunt hebben waar je lang naar op zoek bent geweest via ons Darmen Helen programma. Een 28-daags traject voor optimale darmgezondheid! Ook ons supplement Glorious Gut helpt de darmen helen.
Referenties:
[1] Prescott, S., Early-life environmental determinants of allergic diseases and the wider pandemic of inflammatory noncommunicable diseases, Journal of Allergy and Clinical Immunology, January 2013, Volume 131, Issue 1, Pages 23–30
[2] Visser J., et al., Tight junctions, intestinal permeability, and autoimmunity: celiac disease and type 1 diabetes paradigms, Annals of the New York Academy of Science. 2009 May;1165:195-205
[3] Secondulfo M., et al., Ultrastructural mucosal alterations and increased intestinal permeability in non-celiac, type I diabetic patients, Digestive and Liver Disease, 2004;36:35–45
[4] Kort de, S., Leaky gut and diabetes mellitus: what is the link?, Obesity Reviews, June 2011, Volume 12, Issue 6, pages 449–458
[5] Fasano, A., Zonulin, regulation of tight junctions, and autoimmune diseases, Annals of the New York Academy of Sciences, 2012 Jul; 1258(1): 25–33.
[6] Ross, R., Atherosclerosis — An Inflammatory Disease, The New England Journal of Medicine, 1999; 340:115-126
[7] Maes, M. Et al, The gut-brain barrier in major depression: Intestinal mucosal dysfunction with an increased translocation of LPS from gram negative enterobacteria (leaky gut) plays a role in the inflammatory pathophysiology of depression, Neuroendocrinology Letters, 2008, Volume 29 No. 1
[8] Campbell, N., Gut and psychology syndrome, Natural Treatment for Autism, ADD/ADHD, Dyslexia, Dyspraxia, Depression, Schizophrenia, 2010
[9] Hijazi Z., et al., Intestinal permeability is increased in bronchial asthma. Archives of Disease in Childhood, 2004;89:227–229
[10] Hemert, van, S., et al., Migraine associated with gastrointestinal disorders: review of the literature and clinical implications, Frontiers in Neurology, 2014 Nov 21;5:241
[11] Maes M. Et al, Why myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome (ME/CFS) may kill you: disorders in the inflammatory and oxidative and nitrosative stress (IO&NS) pathways may explain cardiovascular disorders in ME/CFS, Neuro Endocrinology Letters. 2009;30(6):677-93
[12] Madhukumar Venkatesh et al., Symbiotic Bacterial Metabolites Regulate Gastrointestinal Barrier Function via the Xenobiotic Sensor PXR and Toll-like Receptor 4, Immunity, August 2014, Volume 41, Issue 2, p296–310, 21
[13] Drago, S. Et al., Gliadin, zonulin and gut permeability: Effects on celiac and non-celiac intestinal mucosa and intestinal cell lines, Scandinavian Journal of Gastroenterology, 2006 Apr;41(4):408-19
[14] Shamay A. et al., Casein-derived phosphopeptides disrupt tight junction integrity, and precipitously dry up milk secretion in goats, Life Sciences, 2002 Apr 26;70(23):2707-19
[15] D. Hartwig, It starts with food, Discover the Whole30 and Change Your Life in Unexpected Ways, 2014
[16] Prykhod’ko O. et al. Precocious gut maturation and immune cell expansion by single dose feeding the lectin phytohaemagglutinin to suckling rats, British Journal of Nutrition, 2009 Mar;101(5):735-42
[17] Johnson I. Et al., Influence of saponins on gut permeability and active nutrient transport in vitro, Journal of Nutrition, 1986 Nov;116(11):2270-7
[18] Krüger,M., Glyphosate suppresses the antagonistic effect ofEnterococcuson Clostridium botulinum, Anaerobe, Volume 20, April 2013, Pages 74–78
[19] Egerstrom, S. Et al. Psychological stress and the human immune system: a meta-analytic study of 30 years of inquiry, Psychological bulletin, 2004, 130.4: 601
[20] Giulia Enders, De mooie voedselmachine, de charme van je darmen, 2015